[ Pobierz całość w formacie PDF ]

WAWRZENIEC
Dalej, bracia, do pałek! Siadajmy do łodzi!
350 Bierzcie siekiery, cepy, niech kazdy przychodzi.
73
PASTUCH
Ale oni ruśnice i śturmaki mają,
Kto się do nich przyblizy, jak w dzika strzelają.
STACH
Strasny i ozóg w dłoni,
Gdy kto swojego broni.
Krakowiacy odchodzą
BASIA
355 Ach, moja krówka łysa!
DOROTA
A moja srokata.
BASIA
Idźmy i my za nimi.
DOROTA
Ale jakze chata
Tu będzie? Idź ty, Basiu, ja w domu zostanę.
BASIA
Pójdę, pobudzę dziewki, niech się wspólnie biją,
Wsakze to ich dobytek, wsakze z niego zyją.
odchodzi
S C E N A VIII
BARDOS, PASTUCH
BARDOS
w. 351 ruśnice i śturmaki – rusznice i szturmaki, dawne typy broni palnej.
w. 353 ozóg – ożóg, kij, służący do przegarniania węgli w piecu, drewniany pogrzebacz. Ten dwuwiersz Stacha
miał w r. 1794 niewątpliwą i zrozumiałą polityczną wymowę i cel patriotyczny.
74
360 Jakże tu teraz wstrzymać chłopstwo rozhukane?
Obym mógł co takiego znaleźć w mojej głowie,
Żeby ich zgodzić można! Bo mojej wymowie
Nie chcą wierzyć. Gdybym mógł cud pokazać jaki!
myśli
Hola! Jest cud! Cud dobry na takie prostaki.
365 Mam z sobą elektrykę – użyję jej teraz
Na zdurzenie szaleńców. Wszakże nią przed laty
Wiele rozumnych nawet odurzano nieraz.
Robili z niej zyskowne cuda jubilaty...
Mnie się moja fatyga tym hojniej opłaci,
370 Kiedy wstrzymam rozlanie krwi moich współbraci.
do pastucha
Hola! Mój przyjacielu, weź mię do twej łódki,
Staraj się, byśmy mogli wyprzedzić Górale,
A ja i bydło zyskam, i ludzi ocale.
odchodzi do karczmy i wychodzi zaraz zelektryzowany
PASTUCH
Z dusy, panie! Siadajmy.
wsiadają do łodzi i odpływają
S C E N A IX
Mnóstwo Krakowiaków z widłami, cepami, pałkami, siekierami i grabiami. Na czele ich
MIECHODMUCH z kapturkiem do gaszenia świec
MIECHODMUCH
Gdzie są te wyrodki,
375 Co się ważą mieszać nam uciechy weszelne?
Dam ja im! Niechby sobie brali dobra czyje,
Ale niechaj zostawią w czałości kościelne.
Mnie tylko o to chodzi, bo z ołtarza żyję.
Jak mi bydła nie wrócą te wyschłe profoszy,
380 To im wnet tym kapturkiem poucieram noszy.
w. 368 jubilaty – wzmianka o „robieniu cudów” (wiążąca się z treścią wypowiedzi Miechodmucha w akcie III,
ww. 139-145) oraz fakt, że tytuł jubilata wiązał się z klerem obchodzącym jubileusze (rocznice) kapłaństwa –
pozwalają przypuszczać, że chodzi tu o księży i że ten fragment zawiera także akcent krytyczny.
po w. 373 Uwaga reżys.: zelektryzowany – tu w znaczeniu: mający przy sobie maszynę elektryczną.
w. 379 profos – nazwa strażnika więziennego, o odcieniu pogardliwym; użyta tu jako przezwisko pod adresem
Górali.
75
S C E N A X
Ciż sami, BARTŁOMIEJ, WAWRZENIEC, STACH, ZOSIA, BASIA, dziewki wpadają
z różnymi narzędziami i śpiewają wszyscy
C h ó r
Nuze, bracia, dzieci, zony!
Idźmy wsyscy, idźmy śmiało,
Niech ten będzie zawstydzony,
Kto to dziś miał męstwa mało.
385 Gdzie o wsystkich idzie całość,
Tam najpierwsa cnota – śmiałość.
wszyscy siadają na łodzie i z krzykiem odbijają od brzegu
ww. 381-386 Chór w sc. X wyraźnie demaskuje patriotyczną tendencję utworu. Pogoń za Góralami jest tu tylko
pretekstem, by głosić ze sceny hasło walki o „całość” (takie właśnie było jedno z haseł insurekcji kościuszkow-
skiej). Dziwnie brzmi to wezwanie Krakowiaków ścigających Górali, którzy uciekając nie mogli zagrażać ich
„całości”. Podobnie zwraca uwagę szerszy niż konflikty sztuki sens i siła emocjonalna wypowiedzi Górali w sc.
I aktu III, zwłaszcza w ww. 15-18.
76
A K T III
Teatr reprezentuje las; w głębi po prawej stronie widać wzgórek okryty krzewinami
S C E N A I
BRYNDAS, MORGAL, ŚWISTOS i inni Górale przychodzą z lewej strony, pełni rado-
ści, z siekierami w ręku. Śpiewają
BRYNDAS
Wszystko łebsko się udało,
Mamy bydło, mamy owce,
Niechaj poznają Krakowce,
Co umiemy, choć nas mało.
MORGAL
Sto wieprzaków.
ŚWISTOS
Świń ze dwieście.
MORGAL
W woły?
ŚWISTOS
A kozioł tłusty?
MORGAL I ŚWISTOS
Jak się to wyprzeda w mieście,
Będzie cym hulać w zapusty.
BRYNDAS
Więc się ciesmy, przyjaciele,
10 Mamy zemstę, mamy chwałę.
I karzem chłopy zuchwałe,
77
I zdobycy mamy wiele.
MORGAL
Ale gdy nas zechcą gonić?
Gdy zechcą bydło odbierać?
BRYNDAS
15 Trzeba nam się dzielnie bronić,
Lub zwyciężać, lub umierać.
obracając się do imnych Górali w trzech śpiewają
Bracia! Stójmy męznie w boju,
Nie załujmy krwi i znoju,
Wsak, choć casem licha sprawa,
20 Ten ma słusność, co wygrawa.
BRYNDAS
Prawda, ize te łupy, cośmy im zabrali,
Przechodzą nase i skody, i trudy.
Gdyby im jesce mozna zabrać nawet dudy!...
Bo kiej tchórze, niech cierpią; my przeto wygrali.
25 Kobiéty nase niechaj zawse wej przed nami
Bydło pędzą, my z tyłu za nimi pójdziemy.
Bo gdyby wej do bitwy przysło z Krakowcami,
My tu się pierwej z nimi ucierać będziemy. [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

forum-gsm.htw.pl