[ Pobierz całość w formacie PDF ]

lozofem. Uważany jest za przedstawiciela myśli renesansowej. W swej filozofii nawiązuje do sta-
rożytności. Montaigne wytworzył wersję renesansowego sceptycyzmu, mającego pomóc człowiekowi
w życiu rozumnym i szczęśliwym. Propagował tolerancję religijną, swobodny rozwój jednostki, ra-
cjonalizm i relatywizm etyczny. Zob. J. M. Bocheński, Zarys historii filozofii, dz. cyt. s. 160.
133
Pico della Mirandola Giovanni, urodził się w 1463 roku, zmarł w 1494 roku. Włoski filozof i fi-
lolog, humanista, dominikanin. Eklektyczny platończyk dążący do synkretyzmu. Stawiał sobie za cel
pogodzenie filozofii greckiej i rzymskiej z kabałą, judaizmem i myślą chrześcijańską. Głosił humanis-
tyczną koncepcję człowieka jako mikrokosmosu, istoty wolnej, wyposażonej w siłę twórczą i możność
kształtowania własnego losu. Zob. W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. II, dz. cyt., s. 12.
134
Erazm z Rotterdamu urodził się w 1467 roku, zmarł w 1536 roku. Holenderski filolog i filozof,
jeden z czołowych humanistów odrodzenia, domagał się reformy obyczajów i religii. Zwalczał schola-
stykę. Uważał, iż każdy religijny autorytet i każdy dogmat należy poddać rozwadze rozumu. Przyczynił
się jako filolog do rozwoju studiów hellenistycznych. Utrzymywał bliskie stosunki z wieloma polskimi
humanistami i pisarzami. Zob. EK, t. 4, kol. 1062-1066.
135
Według Pico della Mirandoli człowiek poprzez działanie staje się sobą  jest ojcem samego sie-
bie. Dla człowieka istnieje tylko jedno uwarunkowanie  brak uwarunkowań: wolność. Przymus, ja-
kiemu podlega człowiek, to przymus bycia wolnym pod każdym względem. Człowiek jest wszystkim,
bo może być wszystkim. Jest on obrazem, ponieważ jest przyczyną wolności, działania, rezultatem
własnej działalności. Zob. E. Garin, Filozofia odrodzenia we Włoszech, tłum. K. %7łaboklicki, War-
szawa 1969, s. 146-147.
136
Zob. E. Morawiec, Refleksja nad specyfiką kultury Odrodzenia, [w:] Wierność rzeczywistości.
Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 50-lecia pracy naukowej na KUL O. Prof. Mieczysława A. Krąpca,
Lublin 2001, s. 560-562.
137
Próba rozdzielenia filozofii przyrody od teologii, spraw doczesnych od spraw wiecznych, miała
reperkusje w życiu społecznym. Polegała ona na uświadomieniu władcom świeckim, iż tylko ta władza
jest słuszna, która wypływa z natury, a dzięki niej tylko władcy świeccy winni rządzić na swym tery-
torium. Tym samym nie powinni dzielić jej z duchowieństwem. (Dokonczenie na następnej stronie)
36
1. Z
redniowieczna filozofia przyrody
Renesansowi myśliciele aprobowali i uwypuklili to, co dotykało cielesności czło-
wieka. Wiązało się to przede wszystkim z maksymą Terencjusza, poety rzymskiego,
który mówił: jestem człowiekiem i nic co ludzkie nie jest mi obce.138 Nic dziwnego, że
w okresie renesansu, antropocentryzm przybierał radykalne formy, stając się ruchem
wrogim chrześcijaństwu.139 Za przykład może posłużyć rzymskie środowisko organi-
zujące się przy Pomponianie Leto. Zwolennicy tego uczonego głosili, iż nie ma innego
świata, jak tylko ten, w którym podmiot żyje, porusza się i działa.140
Wyrazem tak postrzeganej rzeczywistości było powstanie nowych szkół.141 Jedną
z nich, w Mantui, założył Vittorino. W szkole tej, prócz nauk retorycznych czy his-
torycznych, wykładano astronomię, fizykę, matematykę oraz nauki przyrodnicze jako
nową wizję filozofii przyrody.142 Dzięki temu średniowieczna dewiza philosophia
ancilla theologiae est, straciła rację dostateczną swego istnienia.
Następnym krokiem, który dekoncentrował średniowieczną naukę filozoficzno-przy-
rodniczą, a tym samym próbował ukazać nową wizję świata, w ramach nowo odkrytej
metody matematycznej, z pominięciem średniowiecznej spekulacji, były poglądy Leo-
nardo da Vinci. Prawie wszystkie koncepcje fizykalne świata przyrody zaczerpnął on od
Jordana Nemorariusa, którego idee potrafił rozwinąć i pogłębić twierdząc, iż mądrość jest
córką doświadczenia.143 Utrzymywał także, iż nauki przyrodnicze mają przybliżać zrozu-
mienie i poznanie Wszechświata144. Krok naprzód w negacji scholastycznej wizji świat
wykonał Mikołaj Kopernik, który za pomocą  starej i jednocześnie  nowej nauki,145 ko-
rzystając przy tym z obserwacji, odkrył, iż centrum Wszechświata nie jest ziemia, lecz
słońce. Swe odkrycie opublikował w dziele De revolutionibus orbium coelestium.146
Torunianin wytworzył nowe spojrzenie na świat w perspektywie filozofii przy-
rody, nie zapominając o matematyce, co wykorzystał Descartes w opisie świata ludz-
kiej egzystencji, tworząc w ten sposób mechanicystyczną koncepcję kosmosu. Koper-
nik uzasadniając nowy model Wszechświata opisał go dokładnie korzystając z aparatu
matematycznego, podobnie jak Ptolomeusz. Jednak teoretycznie i jakościowo był on
niewątpliwie prostszy w rozumieniu, ponieważ mógł dać jednolite wyjaśnienie wielu
(Dokończenie z poprzedniej strony) W epoce renesansowej za Marsyliuszem powtarzano, iż wszel-
kie zło wypływa z dążenia panowania władzy kościelnej nad świecką. Por. G. Bedoulle, Kościół w dzie-
jach, tłum. A. Fubiś, Poznań 1994, s. 98-104.
138
Cyt. za. P. Mazanka, y
ródła sekularyzacji i sekularyzmu w kulturze europejskiej, dz, cyt., s. 144.
139
Humaniści okresu odrodzenia uważali, iż człowiek to nie tylko sfera duchowa jak miało to
miejsce w średniowieczu, ale i cielesna, zatem należy pamiętać i o ciele. Pogląd taki głosił m. in. Fi-
lelfo, który uważał, iż nie rozumie jak można zapominać o ciele, skoro człowiek jest nie tylko duszą.
Zob. J. Delumeau, Cywilizacja Odrodzenia we Włoszech, tłum. E. Bąkowska, Warszawa 1993, s. 25.
140
Zob. E. Garin, Filozofia odrodzenia we Włoszech, dz. cyt., s. 72
141
Zwrócenie się renesansowego naukowca ku antykowi polegało nie tylko na przyswojeniu myśli
greckiej, ale i na zaczerpnięciu programu kształcenia, który nazywał się studia humanitatis.
142
Por. K. Gryżenia, Vittorino da Feltre, [w:] PEF, t. 9, Lublin 2008, s. 607-671.
143
Zob. A. C. Crombie, Nauka średniowiecza i początki nauki nowożytnej, t. II, s. 158.
144
Zob. J. Bocheński, Zarys historii filozofii, dz. cyt., s. 162.
145
Mikołaj Kopernik, jak sam zaświadczył, czerpał z idei pitagorejczyków oraz od starszego o 21
lat Leonarda da Vinci. Mimo to, jemu właśnie przypada zaszczyt odkrycia heliocentrycznej wizji świata
przyrody. Zob. A. C. Crombie, Nauka średniowiecza i początki nauki nowożytnej, dz. cyt., t. II, s. 208-
209; Por. także. N. M. Wilders, Obraz świata a teologia, dz. cyt., s. 100.
146
Zob. tamże, s. 210. Podobne stanowisko zajął Johanes Kepler. Mniej więcej czterdzieści dwa
lata póz
niej wydał dzieło Mysterium cosmographicum, przedstawiając się w nim jako zapalony zwo-
lennik Mikołaja Kopernika i jego rozumienia Wszechświata. To odkrycie, nie hipoteza, całkowicie
zmieniła rozumienie świata przyrody, koncepcję podejścia do nauk przyrodniczych. Zob. P. Mazanka,
y
ródła sekularyzacji i sekularyzmu w kulturze europejskiej, dz. cyt., s. 146.
37 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

forum-gsm.htw.pl